Na čelu određenih opština i gradova u Bosni i Hercegovini nalaze se jedne te iste osobe po dvije ili skoro tri decenije.
Iako Izborni zakon BiH omogućava da određena osoba može biti birana na mjesto (grado)načelnika cijeli život, odnosno sve dok ga građani biraju na izborima, postavlja se pitanje da li ovoj praksi treba stati u kraj.
Drugim riječima, da li treba dopustiti da jedna osoba bude na čelu određene lokalne zajednice i po 40 godina, dok istovremeno, na primjer, predsjednici entiteta ili članovi Predsjedništva BiH ne mogu obavljati tu funkciju više od dva uzastopna mandata.
Uprkos argumentima da se uspješnima treba pustiti da nastave svoj rad, politički analitičari ističu da to omogućava veliku akumulaciju moći i jednu vrstu privatizacije u lokalnoj upravi.
Opasnost
Prema njihovom mišljenju, (grado)načelnici koji su dugo na poziciji postaju jedna vrsta političkog mešetara od kojeg zavise zapošljavanja i rad javnih preduzeća.
Na ovaj problem ranije je ukazivao i Centar civilnih inicijativa (CCI), koji je predlagao da se zakonom definiše da se načelnici biraju na dva uzastopna mandata.
U obrazloženju su naveli da, sa stanovišta demokratije, nema ništa sporno to što neko može biti na funkciji (grado)načelnika nebrojeno puta, jer građani biraju kandidata za kojeg smatraju da može najbolje odgovoriti na njihove interese.
– Ipak, sa stanovišta odgovornog upravljanja lokalnim zajednicama, neograničen broj mandata jedne osobe može voditi uspostavljanju kvaziprofesionalnih i ličnih odnosa u upravljanju – naveli su tada u CCI.
Okoštale strukture
Isticali su i da dva mandata daju dovoljno vremena pojedincu s energijom i talentom da na poziciji načelnika opštine donese promjene i rezultate kojima može unaprijediti stanje opštine, ali i omogućava postojanje dinamike u upravljanju opštinama slobodne od individualizacije vizije i personalizacije lokalnih politika.
Politička analitičarka Tanja Topić slaže se s ovim ocjenama, dodavši da bi mandate (grado)načelnika trebalo ograničiti iz više razloga.
S jedne strane, ističe ona, zbog demokratizacije jedne lokalne sredine, a s druge strane zbog sprečavanja klijentelističkih načina ovladavanja resursima i vezivanja građana uz određenu osobu ili određenu političku opciju.
– Bilo bi sasvim pristojno da ne mogu obavljati funkciju više od dva uzastopna mandata, te da se nakon toga otvori prostor za demokratsko sučeljavanje i razbijanje tih okoštanih struktura. Na taj način bi se spriječile sve negativne pojave koje nosi sa sobom dugogodišnje ili višedecenijsko vladanje jednim prostorom i resursima koje ta sredina ima – smatra Topićeva.
Dodaje da su za dugogodišnju vladavinu jednih te istih osoba odgovorne i stranke koje ih kandiduju.
Evropska praksa
Topićeva razlog za to vidi u činjenici što stranke u BiH po svojoj prirodi nemaju razvijenu unutarstranačku demokratiju.
– Dodatni problem je što uglavnom vrlo mali broj ljudi iz vrha stranke odlučuje ko će sjediti u određenim foteljama. Samim tim određuju i ko će biti vladar u pojedinim lokalnim sredinama. One nemaju težnju da promijene stvari, jer preko tih ljudi suvereno vladaju određenom lokalnom sredinom – ističe Topićeva.
Vehid Šehić iz Koalicija za slobodne i poštene izbore “Pod lupom”, takođe, smatra da bi mandate prvih ljudi lokalnih zajednica trebalo ograničiti, ali da bi još bolje bilo kada bi to učinili građani, a ne zakon.
– Najsretniji bih bio da ih ograniče građani, odnosno birači na izborima, a ne da se to mora zakonom regulisati. Svjedoci smo da ovakva praksa nije svojstvena samo BiH, jer i u zemljama u okruženju, pa i nekim evropskim državama, imamo slučaj da su pojedini gradonačelnici na funkciji po 15 ili 20 godina. Takav slučaj je, na primjer, bio i u Beču – podsjeća Šehić.
Ističe da ni u Evropi nemaju praksu zakonom ograničavati mandate kada su u pitanju ti nivoi vlasti. Ograničenja, kako dodaje Šehić, postoje na nivou države kada su u pitanju predsjednici i slično, što je slučaj i u BiH.
Šehić smatra da postoje daleko važnije stvari koje treba hitno mijenjati u Izbornom zakonu BiH kako bi se sačuvao kredibilitet i integritet kako izbornog procesa, tako i vjerodostojnosti izbornih rezultata.
KO IMA NAJDUŽI STAŽ?
Najduži staž na poziciji prvog čoveka jedne lokalne zajednice u BiH ima načelnik Opštine Teočak, Tajib Muminović, koji se na toj poziciji nalazi već 26 godina.
Već 23 godine na čelu Opštine Konjic je Emir Bubalo, a u stopu ga slijedi Milan Radmilović, koji je već punih 20 godina na čelu Opštine Gacko.
Sa samo jednom godinom manje načelničkog staža slijedi Jasmin Imamović, koji se na čelu Grada Tuzle nalazi već 19 godina. Pored Imamovića, i načelnik Opštine Bratunac, Nedeljko Mlađenović, na vlasti je već 19 godina. Isto toliko načelničku funkciju obavlja i Vasilije Perić, prvi čovjek Ugljevika.
Srpskainfo.com
